Dag van de scheiding 2024: Scheiden samenwoners ook?

Op vrijdag 13 september 2024 is het de Dag van de Scheiding, de dag die in het leven is geroepen door de vFAS (Vereniging van Familie- en erfrecht Advocaten Scheidingsmediators) om aandacht te vragen voor de noodzaak van een goede begeleiding van partners die gaan scheiden. Dit jaar staat de Dag van de Scheiding in het teken van samenwoners. Het aantal ongehuwde samenwoners in Nederland is de afgelopen jaren sterk gegroeid en daarmee neemt ook het aantal samenwoners dat uit elkaar gaat toe. Wat zijn de gevolgen voor samenwoners die uit elkaar gaan en wat moet er allemaal geregeld worden?

Kinderen: verplicht ouderschapsplan

Als ouders van minderjarige kinderen uit elkaar gaan, is het opstellen van een ouderschapsplan verplicht wanneer er sprake is van gezamenlijk ouderlijk gezag. In een ouderschapsplan staan alle afspraken over de zorg en opvoeding van de kinderen nadat de ouders uit elkaar zijn. Het maakt niet uit of ouders getrouwd zijn, geregistreerd partners zijn of samenwonen. Anders dan bij getrouwde en geregistreerde ouders, hoeven samenwoners het ouderschapsplan niet aan een rechter voor te leggen wanneer zij uit elkaar gaan. Het is dus voldoende om samen afspraken te maken die in een ouderschapsplan kunnen worden opgenomen. Natuurlijk kan vastlegging bij de rechtbank op verzoek plaatsvinden.

Samenlevingscontract: wat staat er in?

Veel samenwoners hebben een samenlevingscontract. In een samenlevingscontract zijn afspraken opgenomen die gelden tijdens de samenleving. Vaak is hierin ook opgenomen hoe mensen deze overeenkomst kunnen beëindigen. Soms staan er ook afspraken in over de manier waarop gezamenlijk vermogen of gezamenlijke schulden moeten worden verdeeld na beëindiging van de relatie. Schulden die partners samen aangaan, zoals de hypotheekschuld bij de aankoop van een huis, blijven ook na het verbreken van de relatie een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De schuldeiser kan  beide partners, ook na het uit elkaar gaan, ieder afzonderlijk aanspreken voor gemaakte schulden. Dit heet ‘hoofdelijke aansprakelijkheid’. Ex-partners kunnen alleen van deze hoofdelijke aansprakelijkheid af als ze het samen eens worden wie de hypotheek (en de daarbij horende woning) overneemt en de schuldeiser met deze wijziging akkoord gaat.

Soms bevat de samenlevingsovereenkomst ook afspraken over partneralimentatie of over het pensioen dat is opgebouwd tijdens de relatie. In dat geval moeten er afspraken gemaakt worden over de afwikkeling hiervan na het uit elkaar gaan.

Verschil tussen samenwoners en gehuwden

Wie geen samenlevingscontract en geen kinderen heeft, hoeft bij het beëindigen van de relatie in principe alleen de gemeenschappelijke vermogensbestanddelen te verdelen.
Samenwonenden hoeven geen afspraken te maken over pensioen en alimentatie, tenzij dit expliciet is vastgelegd in de samenlevingsovereenkomst. Over en weer heeft u hier in principe als samenlevers geen wettelijk recht op. Het is één van de grootste verschillen tussen getrouwde koppels en samenwoners.

Advies

Ook het einde van een samenleving verdient aandacht. Een gespecialiseerde advocaat/mediator kan u helpen bij het opstellen van het ouderschapsplan, het uitrekenen van de alimentatie en het opstellen van een vaststellingsovereenkomst waarin de afspraken over de gezamenlijke vermogensbestanddelen worden opgenomen.